Nguồn gốc của thức ăn đường phố Việt:
Thức ăn đường phố (hay thức ăn vỉa hè, thức ăn lề đường) là các loại thức ăn, đồ uống đã chế biến sẵn hay sẵn sàng chế biến và phục vụ tại chỗ theo yêu cầu của khách hàng. Món ăn được bày bán trên vĩa hè, lề đường trên các con đường ở các khu phố đông người hoặc những nơi công cộng khác như siêu thị, công viên, khu du lịch, khi vui chơi giải trí, khu phố ăn uống ngoài trời,…
Hầu hết các thức ăn đường phố được phục vụ tại chỗ và là thức ăn nhanh. Thức ăn đường phố chi phí ít hơn một bữa ăn trong nhà hàng, nhanh chóng, tiện lợi, giá cả phải chăng nên sức cạnh tranh cao và được tiêu thụ với số lượng lớn.
Tại Việt Nam, việc sử dụng các món ăn đường phố là thói quen đã từ rất lâu đời và là nét đẹp văn hoá riêng của người Việt. Món ăn đường phố được xuất phát từ những món ăn gia đình bởi sự sáng tạo của những người Mẹ và dần được bày bán phục vụ cho cộng đồng. Theo thời gian, các món ăn đường phố ngày một đa dạng và sáng tạo hơn rất nhiều chính bởi luôn có một lực lượng đầu bếp gia đình hùng hậu khắp mọi miền đất nước mỗi ngày tìm tòi và chế biến những món ăn mới lạ độc đáo không chỉ cho gia đình mà còn phục vụ cho những thực khách yêu thích ẩm thực đường phố Việt Nam.Phần lớn các món ăn đường phố được bày bán trên các tiệm ăn di động, tại các quán ăn tạm thời trên vỉa hè hay từ một gian hàng di động cho đến các loại xe đẩy dọc theo các con đường.
Những chiếc xe đẩy di động cùng vài chiếc ghế đẩu trên vỉa hè là hình ảnh quen thuộc của ẩm thực đường phố Việt.
Ban đầu, thức ăn đường phố Việt là những hàng “cơm bụi” bình dân xuất hiện vào thời nhà Lê đến thời nhà Nguyễn để phục vụ cho các thương nhân buôn bán, các sĩ tử học tập tại thành thị, thị tứ ở miền Bắc. Hay ở Kinh đô Thăng Long vào thế kỷ XVIII – XX đã xuất hiện các hình thức bán cơm (các phường bán cơm) bên cạnh Văn Miếu Quốc Tử Giám (điểm thi của cả nước) để phục vụ nhu cầu ăn uống của các sĩ tử đi thi hoặc học tập.
Phố Nguyễn Khuyến đến ngã ba Quốc Tử Giám ngày xưa vì có nhiều quán cơm nên được gọi là phố Hàng Cơm (ảnh: anninhthudo – https://anninhthudo.vn/chuyen-com-bui-xua-post352778.antd)
Đến thời kỳ Pháp thuộc, xã hội thêm nhiều thay đổi với quá trình đô thị hóa, phố xá được mở rộng, người dân đổ về thành thị ngày càng nhiều hơn khiến dịch vụ cơm bình dân lại càng được mở rộng để phục vụ người lao động tầm thấp như phu xe, hát xẩm, thợ khiêng vác thuê,…
Đến thời kỳ bao cấp (năm 1960) khi các cửa hàng ăn uống mậu dịch quốc doanh ra đời thì các hàng quán cũng dần bị xóa bỏ hoặc kinh doanh nhỏ lẻ, cầm chừng. Sau công cuộc đổi mới năm 1986, các quán ăn, hàng ăn vỉa hè, gánh hàng rong,.. lại dần xuất hiện phục vụ nhu cầu người dân sau hơn 30 năm sử dụng hình thức mậu dịch. Theo thời gian, món ăn đường phố Việt ngày càng được mở rộng và thay đổi, có sự tiếp thu và tiếp biến từ nhiều nền ẩm thực của các nước khác nhau.
Các món ăn đường phố Việt Nam vẫn là điểm sáng thu hút sự quan tâm của thực khách trong nước và thế giới.
Tuy nhiên món ăn đường phố Việt Nam vẫn là điểm sáng thu hút sự quan tâm của thực khách trong nước và thế giới. Bởi gần như tất cả các loại thức ăn đều có thể bán trên đường phố, vỉa hè, từ bún, mì, phở, hủ tíu cho đến cơm, cháo, xôi, chè,… Và món ăn nào cũng để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người thưởng thức không chỉ bởi hương vị thơm ngon mà còn bởi sự chan hòa, vui vẻ và mến khách cùng nụ cười luôn nở trên môi của người dân nơi đây.
Món ăn đường phố Việt Nam có giá cả hợp lý, hương vị thơm ngon, món ăn đa dạng và đặc biệt là đậm nét văn hóa vùng miền.
Các món ăn đường phố Việt không thuận tiện, nhanh chóng, giá thành rẻ mà còn vô cùng thơm ngon và đặc biệt đa dạng về chủng loại. Dù là ăn sáng, ăn trưa, ăn chiều, ăn tối hay ăn khuya,… lúc nào bạn cũng có thể chọn cho mình một hoặc nhiều món ăn hấp dẫn.
Một ổ bánh mì nóng giòn là món ăn sáng yêu thích và gần gũi của người Việt Nam.
Gần như hơn 80% bữa sáng của người Việt là các món ăn đường phố. Đó có thể là một ổ bánh mì nóng giòn đầy ụ thịt, chả, pate, dưa leo, dưa chua, hành ngò,… Hay một hộp xôi lạp xưởng, chả lụa, chà bông, ốp la,… Người nào dư giả chút thời gian thì ngồi xuống chiếc ghế đẩu trên vỉa hè xì xụp tô bún riêu giò huyết, tô bánh canh chả cá, tô cháo lòng bốc khói nghi ngút,… Trẻ nhỏ vội đi học thì chỉ cần một chiếc bánh mì kẹp. Vậy là đủ cho một bữa sáng đầy đủ và dinh dưỡng cho cả người lớn và trẻ con.
Bữa trưa hay bữa tối cũng vô cùng đa dạng với những quán cơm vỉa hè thơm nồng nàng mùi thịt nướng cả một góc phố. Thực khách muốn nhẹ bụng thì ăn phở bò, mì quảng, bún riêu. Chắc bụng hơn chút xíu thì cơm tấm sườn bì chả, hay cơm tự chọn với hàng chục hàng trăm món ăn kèm đa dạng.
Buổi xế chiều ăn chơi la cà đường phố với các hàng ốc, hàng khô, hàng bánh bèo, bánh lọc,… tráng miệng bằng một ly chè ngon ngọt mát lạnh cuống họng hay cắn nhẹ một cái bánh chuối chiên thật nóng giòn ngọt mềm như mật.
Những món bánh chiên luôn thật hấp dẫn vào những buổi xế chiều.
Khuya đến lại cùng bạn bè nhâm nhi ly bia lạnh vỉa hè cùng mâm đồ nướng bốc khói, cùng nồi lẩu cá chua cay. Một ngày dài bộn bề có thể ghé hàng cháo trắng lá dứa làm một tô nhỏ để dịu dạ dày trong buổi khuya vẫn ngập ánh sáng của phố thị.
Vậy đó, đến với Việt Nam, chỉ cần đi một vòng các con phố từ sáng tới chiều là bạn không bao giờ sợ đói. Ẩm thực đường phố Việt Nam đa dạng và phong phú lắm. Bên cạnh những món ăn truyền thống, còn có những món là sản phẩm của quá trình giao lưu, tiếp biến văn hóa với các dân tộc sinh sống lâu đời ở Việt Nam như dân tộc Hoa, Chăm, Khmer. Các món ăn này được người Việt tiếp nhận và biến đổi ít nhiều tùy theo khẩu vị và phong cách chế biến của người Việt.
Rất dễ dàng bắt gặp những xe bán há cảo, xíu mại, mì xào giòn, bánh hẹ chiên,.. trên khắp các con phố lớn.
Giao lưu văn hóa với người Hoa, người Việt có khá nhiều món như hủ tiếu, mì xào, cơm chiên, bánh bao, trong đó món hủ tiếu được người Việt ở Nam Bộ tiếp nhận, sáng tạo, chế biến phù hợp với sản vật địa phương và kết quả xuất hiện một loại hủ tiếu đặc trưng của người Việt như hủ tiếu Sa Đéc, hủ tiếu Mỹ Tho. Trải qua quá trình lâu dài, món hủ tiếu đã trở thành món ăn đường phố phổ biến ở vùng đất Nam Bộ, nhất là ở thành phố Hồ Chí Minh, nơi du khách có thể dễ dàng tìm thấy một tô hủ tiếu trên đường đi hay trên những chiếc xe đẩy ở đầu các con hẻm. Khi giao lưu với người Khmer, người Việt sáng tạo ra món bún mắm, bún nước lèo Sóc Trăng. Khi tiếp xúc với người Chăm và người Ấn Độ, người Việt có thêm món cà ri, thường được nấu với nước cốt dừa, cũng là đặc sản của vùng nhiệt đới…
Với địa lý trải dài theo ba miền Bắc, Trung, Nam, mỗi vùng miền trên đất nước Việt Nam lại có những món ăn vỉa hè đặc sắc riêng. Buổi sáng miền Bắc có phở Bắc, xôi xéo, bánh cuốn nóng,… Miền Trung có bánh canh hẹ, bún cá dầm,… Miền Nam thì ăn bún nước lèo, Hủ tíu, bún thịt nướng. Chiều về miền Bắc có phở cuốn, xôi phồng, bánh gối chiên,… miền Trung thì bánh Khọt, bánh bèo, bánh nậm,… miền Nam thì gỏi cuốn, bột chiên, bò bía,… Trong những năm gần đây, các món ăn vùng miền trên cả nước cũng đã được mở rộng ra phạm vi cả nước. Người Hà Nội đã có thể ăn được tô bún bò Huế thơm ngon, người miền Trung cũng đã thưởng thức được tô mún mắm miền Tây nồng thơm nức mũi, người miền Nam đã thưởng thức được được mâm bún đậu mắm tôm đúng vị miền Bắc.
Ẩm thực đường phố miền Bắc những món ăn với hương vị nhẹ nhàng, thanh đạm, hơi thiên về vị tự nhiên của món ăn. Các món ăn vỉa hè đặc trưng của miền Bắc thường là phở, miến, bún riêu bún ốc,… được kết hợp nhẹ nhàng giữa nước dùng ngọt thanh được chế biến từ xương hầm kỹ, rau mùi, các loại thực phẩm tạo vị chua (cà chua, chanh, giấm,…), tạo nên một bữa ăn hợp vị để có được một bữa sáng ấm bụng, một bữa trưa no căng hay một bữa tối nhẹ nhàng.
Món ăn vỉa hè đặc trưng của miền Bắc với hương vị nhẹ nhàng, thanh đạm, hơi thiên về vị tự nhiên của món ăn.
Ẩm thực đường phố miền Trung thì lại đậm đà khó quên với những món ăn mang hương vị đặc biệt. Các món ăn miền Trung đậm đà và cay hơn so với các miền khác. Những món ăn đường phố đặc trưng của miền Trung có thể kể đến như bánh bột lọc, bún bò Huế, bún thịt nướng nem lụi,… đặc biệt là hàng trăm món chè thơm ngon, thanh mát và được làm từ các nguyên liệu hoàn toàn tự nhiên. Các món ăn miền Trung nói chung đều được chăm chút kỹ lưỡng về hình thức lẫn nội dung để đảm bảo cho ra được một món ăn hoàn hảo nhất.
Ẩm thực đường phố miền Trung thì lại đậm đà khó quên được chăm chút kỹ lưỡng về hình thức lẫn nội dung.
Ẩm thực đường phố miền Nam ấn tượng bởi sự giản đơn, mộc mạc nhưng không kém phần phong phú. Hầu như, người dân miền Nam tận dụng được toàn bộ những nguyên liệu tự nhiên để chế biến thành các món ăn khác nhau, từ các loại côn trùng (đuông dừa, dế cơm, ong…), các loại nguyên liệu đặc biệt (dơi, chuột, cóc, rắn, rùa…) cho đến những các loại thực phẩm thông thường khác.
Bạn thấy đấy, bản đồ ẩm thực đường phố Việt Nam rực rỡ và đa dạng biết bao. Đó là một nền ẩm thực đường phố được tổng hòa từ các màu sắc vùng miền rực rỡ cho đến hương vị vùng miền đặc trưng, mang đến cho thực khách nhiều trải nghiệm vô cùng thú vị. Chỉ có đến tận nơi và trực tiếp thưởng thức, du khách mới có thể cảm nhận được trọn vẹn cảm giác tuyệt vời của ẩm thực đường phố Việt.
“Thiên đường món ăn đường phố Việt” – nét thu hút độc đáo của du lịch Việt
Việt Nam là thiên đường ẩm thực đường phố theo đúng nghĩa với sự đa dạng các món ăn và hương vị độc đáo được truyền lại qua nhiều đời. Những món ăn ngon miệng và đậm đà bản sắc dân tộc lại còn hợp túi tiền của tất cả mọi người. Vì thế, dù là du khách trong nước hay nước ngoài đều vô cùng háo hức và thích thú khi trải nghiệm các “food tour” đầy hấp dẫn, đặc biệt là “food tour” vỉa hè.
Ẩm thực đường phố Việt Nam nổi danh khắp bốn phương, xuất hiện trên các báo tạp chí lớn về ẩm thực nổi tiếng trên thế giới, góp phần vào sự phát triển của ngành Du lịch trong nước. Hai món ăn đường phố phổ biến ở Việt Nam là PHỞ và BÁNH MÌ đã được đưa vào từ điển tiếng Anh – Oxford English Dictionary. Năm 2012, tạp chí ẩm thực thế giới “Food and Wine” đã bình chọn thành phố Hồ Chí Minh là một trong những thành phố có món ăn đường phố ngon hàng đầu thế giới. Một số món ăn nổi tiếng được thế giới vinh danh như món chuối nướng và bánh khọt (được bình chọn là món ăn yêu thích trong đại hội ẩm thực đường phố vào tháng 5/2013 tại Singapore), món Bánh mì (được một số tạp chí, kênh truyền hình vinh danh, trong đó món bánh mì thịt nướng ở hẻm 37 Nguyễn Trãi, quận 1 được trang website concierge.com của tạp chí du lịch Mỹ Conde Nast Traveler bình chọn là một trong 12 món ăn đường phố ngon nhất thế giới), món Chả giò (được kênh truyền hình CNN của Mỹ bình chọn là một trong 50 món ăn ngon nhất thế giới và được Tổ chức kỷ lục châu Á công nhận là một trong 12 món ăn ngon Việt Nam vào năm 2012).
Dường như ở Việt Nam, ẩm thực đường phố đã và đang trở thành điểm mạnh thu hút nhiều du khách trong nước cũng như quốc tế. Rất nhiều người nước ngoài sống và làm việc ở Việt Nam vô cùng yêu thích ẩm thực vỉa hè Việt. Chỉ với vài bộ bàn ghế nhựa hay trên các xe đẩy di động, khách du lịch chỉ cần bỏ ta vài đô la là đã có một bữa ăn hấp dẫn. Những món ăn của ẩm thực đường phố Việt Nam sẽ đánh thức vị giác của cả những người lười ăn nhất.
Tình yêu ẩm thực đường phố Việt được rất nhiều các du khách nước ngoài thể hiện thông qua các clip, video, bài viết trải nghiệm “street food” Việt Nam trên các phương tiện thông tin toàn cầu như: facebook, youtube, tiktok,… Ngày nay, review (trải nghiệm) ẩm thực đường phố Việt Nam còn trở thành một nghề rất “hot” và kiếm được nhiều tiền khi được cả thế giới quan tâm, tìm hiểu.
Sonny Side – một người Mỹ hiện đang sống và làm việc tại Việt Nam hiện sở hữu kênh Youtube Best Ever Food Review Show với hơn 6,4 triệu người đăng ký tính đến thời điểm hiện tại. Các video của anh có chủ đề món ăn đường phố ở các nước và đặc biệt là Việt Nam với hàng trăm món ăn vỉa hè đặc sắc thơm ngon. Thông qua các clip trải nghiệm ẩm thực này, anh đã thể hiện sự ngạc nhiên, thích thú và vô cùng yêu thích món ăn đường phố Việt Nam. Các clip về món ăn đường phố Việt Nam của anh luôn thu hút hàng triệu triệu lượt xem của người yêu ẩm thực khắp thế giới.
Max McFarlin – Food Bloger quen thuộc trong cộng đồng du lịch phượt thế giới. Blogger này đến từ Arkansas, Mỹ với niềm đam mê to lớn dành cho ẩm thực, đặc biệt là ẩm thực đường phố, anh đã thực hiện chuyến du lịch vòng quanh thế giới để trải nghiệm những nền văn hóa khác nhau, lắng nghe câu chuyện tại vùng đất đó và thưởng thức những món ăn đường phố tuyệt vời. Blogger này đã đặt chân tới nhiều nước trên thế giới như Hàn Quốc, Ấn Độ, Thái Lan, Lào và cả Việt Nam. Các clip giới thiệu món ăn đường phố Việt của anh thật sự khiến nhi��u người xem “nuốt nước miếng”.
Nhìn chung, ẩm thực đường phố Việt Nam qua các phương tiện truyền thông thu hút được nhiều sự quan tâm của người dân trên khắp thế giới. Du khách biết nhiều hơn đến ẩm thực đường phố Việt Nam và rất nhiều người trong số đó muốn đi du lịch chỉ để thưởng thức ẩm thực đường phố của Việt Nam hoặc khi đến Việt Nam thì họ có nhu cầu được khám phá ẩm thực đường phố. Nhà văn Richart Sterling, người đã dùng món ăn đường phố ở Việt Nam hơn 20 năm, đã thấy được cái tinh túy trong ẩm thực đường phố ở Việt Nam và ông khuyên những người nước ngoài khi đến Việt Nam nên thưởng thức món ăn đường phố và nên đến một quán bình dân (chương trình Talk to Vietnam, trên VTV1)…
Với những giá trị tuyệt vời của văn hóa ẩm thực đường phố Việt Nam cũng như để tiếp nối Hành trình tìm kiếm và quảng bá các Giá trị Đặc biệt của Việt Nam để đề cử Kỷ lục Thế giới, năm 2021 Tổ chức Kỷ lục Việt Nam (VietKings) và Tổ chức Kỷ lục người Việt toàn cầu (VietWorld) đã bàn bạc và thống nhất gửi đề cử Thế giới tiếp theo của hành trình là:
Việt Nam – Đất nước có nhiều món ăn đường phố hấp dẫn và đa dạng nhất Thế giới
Hồ sơ đề cử đang được tổng hợp và tiến hành gửi đến Liên minh Kỷ lục Thế giới và Hiệp hội Kỷ lục Thế giới. Kết quả đề cử sẽ được ban tổ chức hành trình công bố rộng rãi trong thời gian sớm nhất đến quý độc giả trong và ngoài nước.
Hãy cùng chúng tôi triển khai hành trình bằng những đề cử của quý vị đối với những giá trị đặc biệt của Việt Nam mà quý vị cho là có thể xác lập được Kỷ lục Thế giới.
Mọi chi tiết xin gửi về:
Ban quản lýHành trình tìm kiếm và quảng bá các Giá trị Đặc biệt của Việt Nam để Xác lập Kỷ lục Thế giới
148 Hồng Hà, phường 9, Phú Nhuận, Tp. Hồ Chí Minh, Việt Nam
Ms Uyên: 085 333 6 555
Email: noidungkyluc@gmail.com/ noidungvietworld@gmail.com
Uyen Võ – VietKings – kyluc.vn
